Turismo bulegoa
- Luis Mariano plaza
- Astelehenetik larunbatera 10:00 - 13:30 / 15:00 - 19:30
Igandeak 10:00 - 14:00 - Tel: 943 02 07 32
- turismoirun@bidasoa-activa.com
Info Kulturala
Irun oso aspalditik izan da artisten sorlekua. Aro erromanikotik gaur egun arte, sorkuntzako alor guztiek aztarna utzi dute gure hirian: arkitektura, artea, musika...
Ezagutza, arte, tradizio eta modernitatea oparoa, denon eskura. Bakarrik edo lagunduta bidaiatu, ezinbestez bisitatu beharreko kultur aukera batzuk uzten dizkizugu.
Junkaleko Andre Mariaren Eliza
Oinplano errektangularreko eraikina da, hiru nabe dituen aretoa eta aurre-lauzko absidea, XVI. mendearen eta XVII.aren hasieraren artean eraikia. Elementu batzuk, ordea, esaterako aldare nagusiko erretaula, ez ziren eraiki XVII. mendearen erdialdera arte. Obrak hainbeste luzatu izanak eta pasarte historiko batzuek justifikatzen dute tenploaren barruan estilo desberdinak egotea, gotikoa eta barrokoa eta estilo modernoagoak nahastuta.
Kultura aldetik, eliza ardatz garrantzitsua da, udalerriko ekimen askotan. Barruan, Cavaillé-Coll organoa dauka. Organoak 130 urtetik gorako historia dauka, 2009an zaharberritu zuten.
Santiagoko erromesen pasabidea ere bada, eta Irun erromatarraren pieza aipagarria, atzealdean erromatarren garaiko terma publikoak aurkitu baitziren.
San Martzialeko baseliza
Baseliza hau San Martzial mendiaren gainean dago. XVI. mendean eraiki zuten, Beltran de la Cueva Gipuzkoako kapitainari esker, 1522ko ekainaren 30eko frantsesen aurkako borrokaren garaipena ospatzeko. Baseliza zaharra sute batean suntsitu zen 1796an, eta 1804an berreraiki zuten.
Kanpoaldean, monumentu txiki bat dago, hormari itsatsita, eta bertan, koaderno bat dago, mendira doan errepidea eraikitzen lagundu zutenen izenekin. Era berean, bi oroitarri dituen harri landuzko pinakulu batek oroitzen ditu San Martzialeko borrokaldiak.
Hainbatetan zaharberritu ondoren, 1910ean dorrea eraiki zuten. Gaur egun, baseliza hau ekainaren 30ean bakarrik bisita daiteke, orduan baita Irunentzako oroitzapen-jaia.
San Martzial mendia gune aparta da, hiriko ikuspegiez gozatzeko.
Begiratoki bat dago baselizaren ondoan, eta ikuspegi ederra dago bertatik: Txingudiko Badia, Bidasoa ibaia, Hondirribia eta Biriatu.
Naturaz gozatzeko ere eremu ezin hobea da, bai merendero-gunea dagoelako zelaian bai oinez eta bizikletaz egiteko zenbait bideren abiapuntua delako.
Arbelaiz jauregia
Eliza karrikan kokatua Arbelaiztarren leinuari eta bertan ostatua hartu zuten pertsonaiei (Frantziako Enrike III.a, Medicisko Katalina, Karlos IV.a, Braganzako Katalina, Felipe V.a, Frantziako Karlos X.a, eta abar.) zor die bere garrantzia oinetxe honek.
1936ko gerrako sutearen ondoren berreraiki egin dute, eta, gaur egun, oinplano errektangularreko etxea da guztia harlanduaz eraikia.
Portada barrokoa du, taulamendu bati eusten dioten bi zutabe dorikoko ate bat duela; zutabeen gainean, trigilifodun eta metopadun friso bat, eta, gainean, harmarria enmarkatzen duen frontoi zatitu bat.
Ezkaratz zabalean, oroitarri batek han ostatu hartu zuten pertsonaia ospetsuak gogoratzen ditu. Probintziako Monumentu Historiko-Artistikoa izendatu zuten 1964ko otsailean.
Urdanibiako jauregia
1612an eraiki zuen arkitekto italiar batek, Urdanibiako Sebastian jaunak eskatuta, aspaldian dorretxe bat izan zen tokian bertan.
Estilo errenazentistakoa, eta harlanduz eraikia, 2 ezkutu dauzka fatxadan; haietako bat, Aranzateko etxekoa. Ezkutu horretan, dorre bat agertzen da sutan, Pedro de Urdanibiaren jabetzako Aranzateko dorrea erre zutenekoaren oroitzapenetan. Sutean, 120 soldadu frantses hil ziren, 1476an jabeak su eman zionean.
Jauregiaz gainera, zeina probintziako Monumentu Historiko Artistikoa deklaratuta dagoen, interesgarriak dira burdinola eta errota.
Sancho de Urdanibia Ospitalea
1644an sortu zuten, aterpe-ospitale gisa, Sancho de Urdanibiak dohaintzan emanda. Hiru altuerako oinplano errentagularreko eraikina da; harri-ormak ditu, harlanduak dituela hutsuneetan eta ertzetan, eta banantzeko platabandak solairu artean.
Fatxada nagusian, Ama Birjinaren irudia duen nitxoa nabarmentzen da, eta, haren gainean, Urdanibia etxearen harmarria.
Gaur egun, eraikin horren atzealdean, Menchu Gal margolari irundarraren museoa dago.
Bidasoko badian dago, eta 2.000 metro koadro inguru ditu. Irunek eta Hendaiak partekatzen dute, eta bakoitza 6 hilabetetan arduratzen da zaintzeaz.
Irlan historian zehar gertatutako gertakari ugariren artean, Pirinioetako Bake Ituna izenpetu izana da garrantzitsuena. Horretarako, 24 konferentzia burutu zituzten Luis de Harok eta Mazarino Kardenalak 1659an. Ituna berretsi egin zuten, Luis XIV.aren eta M. Teresa Infantaren konpromisoaren bidez. Irlaren erdian, monolito bat dago, gertakari horiek oroitzeko inskripzio bat duela. Gainera, bahitu-trukea egin izan da, eta infanta ezkongaiak eman ere bai, ...
Zenbait izen eman izan zaizkio. Frantsesez, “Île de l’hôpital” esaten diote batik bat; gaztelaniaz, eta, antza, frantsesez eman zitzaion izen bat gaizki itzultzeagatik, “Faisaien irla” izena dauka.
Euskaraz, oraindik bada “Konpantzia” esaten dionik, zalantzarik gabe irlan XVII. mendean egin ziren konferentziengatik.
